رشته مهندسي نقشه برداري كه امروزه گاهي اوقات مهـندسي ژئودزي و ژئوماتيك نيز خوانده مي شود در بــرگيرنده كـليه فعالــيتهايـي است كه به نوعي منجر به برآورد مختصات يـك يا چند نقطه از سطـح درون ويا برون زمين مي گردد. ليكن امروزه با گسترش دامنه فعاليت هاي مهندسين اين رشته شاهد حضور آنان درساير كاربردهاي علمي تحقيقاتي وصنعتي اعم از كنترل سدها، برج هاي بلند، هدايت هواپيماها، پيش بيني زلزله، باستان شناسي، ساخت قطعات صنعتي و... مي باشيم به همين سبب شايد بتوان نام مهندسي ژئودزي و ژئوماتيك را داراي وجه تسميه مناسب تري براي اين رشته دانست.
به علت وسعت زياد نقشهبرداري تقسيمات مختلفي براي آن در نظر گرفته اند: • ژئودزي: براي تعيين و بررسي شکل و ابعاد زمين |
◄ فتوگرامتري فتوگرامتري چيست | سيستمهاي فتوگرامتري ◄ کارتوگرافي
|
ادامه مطلب
مکانيک سنگ مبحثي از علوم مهندسي است که در آن چگونگي رفتار سنگ در برابر عوامل بيروني و دروني و تغييرات آنها مورد بحث قرار ميگيرد و چون رفتار سنگ بستگي کامل به ويژگيهاي آن دارد، از اينرو بررسي آن گروه از خواص سنگها که در اين مورد اهميت دارد نيز بخشي از مبحث مکانيک سنگ را تشکيل ميدهد. از آنجايي که حفاريها و بناهايي مثل تونلها، سدها، کانالهاي تامين آب و زهکشي، نيروگاههاي زميني، حفرههاي ذخيره آب، نفت، گاز و غيره و نيز دفن زبالههاي هستهاي، معادن زيرزميني، معادن روباز، برشهاي عميق براي آب ريز و... در سنگ و يا بر سنگ صورت ميگيرد، لذا لزوم شناخت سنگها و مکانيک سنگ براي انسان امري انکار ناپذير است. مکانيک خاک شاخهاي از علوم مهندسي است که به مطالعه مشخصات فيزيکي و رفتار توده خاکي تحت بارهاي وارده ميپردازد. مهندسي پي ، کاربرد اصول مکانيک خاک در مسائل عملي است. تعيين خواص خاک از قبيل مبدا پيدايش، دانه بندي، قابليت زهکشي آب، نشست، مقاومت برشي، ظرفيت باربري و غيره از جمله کارهاي مکانيک خاک مي باشد. احداث سدهاي خاکي، خاکريزها، زيرسازي جاده ها، زيرسازي بناهاي و تاسيسات بزرگ و... از فعاليتهاي مهم عمراني مي باشند که از علم مکانيک خاک به طور گسترده در آنها استفاده مي شود. |
◄ مکانيک سنگ آزمون سه محوري (Triaxial) | گسلها ، درزه ها | زمين لغزشها | پايداري شيب | تخلخل و نفوذپذيري | هوازدگي | ديناميک سنگ ◄ مکانيک خاک آزمايش برش مستقيم | آزمايش نفوذ SPT | ريزشهاي قاشقي | گسيختگي توده خاک | چسبندگي | تحکيم | زهکشي
|
ادامه مطلب
عمليات آتشباري به دليل اينکه بدون شکستن و خرد کردن سنگ ها، نمي توان آنها را بارگيري نمود يکي از مهمترين مراحل استخراج معادن به خصوص معادن فلزي مي باشد. مواد منفجره، موادي هستند که در صورت آغاز فرايند انفجار با سرعت بالايي واکنش ميدهند و حجم زيادي گاز توليد ميکنند. از نيروي ناشي از اين حجم توليد شده گاز مي توان در عمليات معدنکاري جهت خردايش مواد معدني استفاده نمود. تاريخچه حفر گمانه بسيار قديمي است و پيشينيان براي جستجوي آب در دشتها و درهها به حفر گمانه ميپرداختهاند و چون تلمبه اختراع نشده بود، در اغلب موارد آب از چاه (گمانه) به صورت آرتزين خارج شده و يا چهارپايان کار آبکشي را انجام ميدادند. تا آنجا که تاريخ نشان ميدهد قديميترين گمانهها در چين حفر شده و سيستم حفاري ضربهاي که امروزه در حفر گمانه مورد استفاده قرار ميگيرد، همان طريقه قديمي است که در چين متداول بوده است. |
◄ انواع مواد منفجره چاشني ها | آنفو | اسلاري | کرتکس | نانل | ازتور سرب | ازتور نقره | فلومينات جيوه | استيفنات سرب | تتراسن پاتترازن | نيترات آمونيوم ◄ حفاري حفاري پودري | مغزه گيري | مته هاي حفاري | مته دوراني | اوگر مارپيچي ممتد | اوگر ميان تهي | اوگرهاي با قطر زياد | حفاري ضربهاي | مته چکشي | مته ضربهاي بادي | روش توربيني
|
استخراج مواد معدني با توجه به عواملي چون نسبت باطله برداري، ميزان ذخيره، نوع ماده معدني و شرايط توپوگرافي به دو دسته کلي تقسيم مي شود: الف) روش استخراج روبازيا openpite ب) روش استخراج زيرزميني يا underground |
◄ روشهاي استخراج معادن پودرهاي منبسط شونده | روش اتاق و پايه | روش کارگاه و پايه | استخراج انباره اي | تخريب توده اي ◄ تجهيزات استخراج معادن دراگلاين | اکسکاواتور | شيرر يا رنده | تراک | نوار نقاله | دستگاههاي حفاري
|
با توجه به هزينه بالاي عمليات اکتشاف معادن، معمولا در اولين مراحل اکتشافي و پيش از شروع عمليات حفاري، از عمليات ژئوفيزيک به منظور تعيين وضعيت اوليه توده معدني و بررسيهاي اوليه فني و اقتصادي و در نهايت تعيين محلهاي حفاري استفاده مي شود. علاوه بر اين بسياري از ذخاير بزرگ معدني در زير سطح زمين مدفون شده اند و با روشهاي معمول پي جويي نمي توان به وجود آنها پي برد اما با استفاده از روشهاي ژئوفيزيكي هوايي مي توان به اکتشاف اين ذخاير معدني پرداخت. در سال 1843 ميلادي فونورده از تئودوليت مغناطيسي براي اندازهگيري تغييرات ميدان مغناطيسي زمين به منظور اكتشاف تودههاي آهن استفاده نمود و به دنبال آن در سال 1879 پروفسور رابرت تالن با تاليف كتاب كشف ذخاير آهن بوسيله روشهاي مغناطيسي قدم موثري در جهت كاربردي نمودن ژئوفيزيك اكتشافي برداشت. روشهاي ژئوفيزيكي عبارتند از: • مگنتومتري: از خاصيت مغناطيسي بعضي مواد معدني مثل آهن در اين روش استفاده مي شود. • گراويمتري: بر اساس تفاوت چگالي مواد معدني با سنگهاي همجوار مي توان به وجود بعضي مواد مثل نيکل پي برد. • لرزه نگاري: مبتني بر خواص الاستيك (كشساني) سنگها در محيط مورد مطالعه مي باشد. • ژئوالکتريک: وابسته به خواص الكتريكي زمين مورد مطالعه ميباشند. از اين روش در اکتشاف مس و رديابي مسير آبهاي زيرزميني استفاده مي شود. • راديومتري: از خاصيت راديواكتيو سنگهايي مثل اورانيوم در اين روش استفاده مي شود. |
◄ مگنتومتري و گراويمتري مگنتومترهاي پروتوني | مگنتومترهاي سزيومي | نقشه هاي توتال و باقيمانده | نقشه هاي فراسو | نقشه هاي انتقال به قطب ◄ ژئوالکتريک رديابي مس | مسير يابي آبهاي زير زميني
|
سنجش از راه دور عبارتست از علم و هنر كسب اطلاعات فيزيكي و شيميايي از پديده هاي زميني و جوي از طريق ويژگي هاي امواج الكترومغناطيسي بازتابي يا منتشر شده از آن ها و بدون تماس مستقيم با پديده هاي مذكور مي باشد. سيستم سنجش از دور با توجه به اين كه بر اساس ثبت تغييرات واختلافهاي بازتابش الكترومغناطيسي از پديده هاي مختلف كار مي كند، ميتواند حد و مرز پديده هاي زميني اعم از مرز انواع خاكها، سنگها، گياهان، محصولات كشاورزي گوناگون و... را مشخص كند. در سنجش از دور، انتقال اطلاعات با استفاده از تشعشعات الکترو مغناطيسي(EMR) انجام مي گيرد. در سال 1972 اوليــن ســري ماهــواره هاي لنــدست با دوربين و سنجنــده هاي RBV (Return Beam Vidicon)، MSS (multispectral sensor) و TM(Thematic Mapper)ι در چهار و هفت باند توسط ايالات متحده آمريکا در مدار زمين قرار گرفته، از اين مرحله که تصويربرداري از حالت آنالوگ خارج و بصورت رقومي درآمد، دريچه اي جديد براي پردازش تصاوير و نهايتا" تعبير و تفسير آنها به روي بشر گشوده شد. برخي از کاربردهاي سنجش از دور عبارتند از: |
◄ اصول دورسنجي تاريخچه دورسنجي | نرم افزارهاي پردازشي | انواع فيلترها | ژئورفرنس کردن نقشه ها | نقشه هاي GIS ◄ پردازش تصاوير ماهواره اي داده هاي استر | داده هاي ايكونوس | داده هاي لندست | داده هاي اسپات | داده هاي ان وي ست | داده هاي رادارست | داده هاي كوئيك برد
|
ادامه مطلب
آشنايي با بلورشناسي
بلور شناسي ، علم مطالعه بلورهاست. با ارائه روشي براي توضيح چگونگي تعيين خواص فيزيکي ماده از روي سطح آن ، يعني اصل تقارن بلور شناسي بصورت علمي مستقل در آمد. در دهه 1880 ، فيزيکدانان شواهد کافي گرد آورده بودند که پديدههاي مختلفي از قبيل در شکستگي ، انبساط گرمايي ، وقف الکتريسيته و پيزو الکتريسيته را بايد با استفاده از شکل بلور توضيح داد. براي مطالعه بلورها روشهاي مختلفي وجود دارد که از مهمترين آنها بلور شناسي توسط اشعه ايکس و روشهاي پراش الکترون.
◄ سير تحولي بلورشناسي:
مطالعه بلورها به دوران يونانيها و روميها و مطالعات کوارتزهاي گوناگون ، توسط ننوفراستو و پلينيو ، باز ميگردد. در سده هفدهم نخستين تلاشها براي توصيف نظم ساختاري بلورها به عمل آمد. رابرت هوک اظهار داشت که مشکل کوارتز را با فرض اين که کوارتز از آرايش تناوبي کرههايي تشکيل شده باشد، ميتوان توضيح داد. کريستيان هويگنس به منظور توصيف پديده دو شکستي نور ، فرض کرد که کلسيت از آرايش تناوبي بيضيهاي دوار تشکيل شده است. در سال 1784 ، ژنه ژوست هادي اين فرض را مطح کرد که در بلورها مولکولها در گروههايي به شکل متوازي السطوح قرار گرفتهاند. در آرايش فضايي اين گروهها ميتواند شکل بلوري ماکروسکوپيکي مشاهده شده را توضيح دهد.
ادامه مطلب
کاني عبارت است از عناصري يا ترکيبات شيميايي طبيعي جامد، همگن و متبلور با ترکيبات شيميايي نسبتاً معين که به صورت اجسام هندسي با ساختمان اتمي منظم متبلور ميگردند که به آن بلور ميگويند. با توجه به همگن بودن شيميايي کانيها ، ترکيب آنها را ميتوان بوسيله فرمول نشان داد. براي معرفي کانيها علاوه بر فرمول آنها ، تمام خواص فيزيکي مانند خواص نوراني ، الکتريکي ، مقاومت ، سختي و بالاخره خاصيت بلورشناسي نيز مورد بررسي قرار ميگيرد. بيش از 4000 گونه کاني توسط انجمن جهاني کانيشناسي (ima) شناسايي شده که از اين تعداد، 150 کاني را ميتوان جزو کانيهاي معمول و 50 کاني را ميتوان از کانيهاي تا اندازهاي کمياب بشمار آورد. بقيه آنها کانيهاي کمياب يا بسيار کمياب هستند. • خواص فيزيكي: كه مهم ترين آنها عبارتند از شكل رخ، سطح شكست، سختي، وزن مخصوص، جلا و شفافيت، قابليت ذوب و... |
◄ کاني شناسي تاريخچه کاني شناسي | خواص عمومي | کاني شناسي توصيفي | شفاييت کاني | رنگ کاني | رنگ خاکه | شيمي کاني | جلاي کاني | سختي | وزن مخصوص | رخ کاني | سطح شکست | ضرايب شکست نور | هدايت گرما در کانيها | رسانش کانيها | خاصيت مغناطيسي ◄ دسته بندي کانيها گروه پلاتين | کاني بريل | ورميکوليت | گروه فناسيت | گروه اليوين | گروه گارنت | گروه Al2SiO5 | گروه هوميت | گروه اپيدوت | گروه پيروکسن | گروه پيروکسوييد | گروه آمفيبول | گروه سرپانتين | گروه کانيهاي رسي | گروه ميکا | گروه کلريت | گروه SiO2 | گروه فلدسپار ◄ بلور شناسي آشنايي با بلورشناسي | خواص بلورها | انواع بلورها | دستگاههاي بلورشاختي | بلورشناسي نوين | آزمايش XRD | آزمايش XRF ◄ سنگ شناسي گابرو | کائولن | الماس | سنگهاي اولترامافيک | كيمبرليت ها | گرانيت | فيروزه | عقيق | سنگهاي كربناته | ساخت سنگهاي آذرين | سنگ هاي رسوبي ◄ عناصر کمياب منابع و کاربدها | لانتانيوم | ايتربيوم | ايتريوم | لوتتيوم | ساماريوم | پرومتيوم | ديسپروزيوم | هولميوم | اربيوم | توليوم | تربيوم | گادولينيوم | پراسئوديميوم | سريوم | اروپيوم | نئوديوم
|
ادامه مطلب
پوسته زمين از مواد شيميايي طبيعي به نام مواد معدني، تشکيل شده از عناصر گوناگون، شکل گرفته است. اکسيژن فراوان ترين عنصر شيميايي در سنگهاي پوسته بوده و حدود ۴۷ درصد از وزن همه سنگها را به خود اختصاص مي دهد. عنصر بعدي سيليکون با فراواني ۲۷ درصد است و پس از آن به ترتيب آلومينيوم (۸ درصد)، آهن (۵ درصد)، کلسيوم (۴ درصد) و سديوم، پتاسيوم و منيزيوم ( هر کدام حدود ۲ درصد) مي باشند.اين عناصر ۹۹ درصد از وزن کل سنگ هاي موجود در سطح زمين را تشکيل مي دهند. دو عنصر سيليکون و اکسيژن تقريبا سه چهارم پوسته را تشکيل مي دهند. ترکيبات اين دوعنصر با نام "سيليکا" شناخته مي شوند. مواد معدني که شامل سيليکا مي باشند "سيليکات" ناميده مي شوند. زمين شناسان سنگ ها را بر اساس منشا آنها طبقه بندي کرده اند. • سنگهاي آتشفشاني: سنگهايي هستند که در اثر انجماد مواد مذاب شکل گرفته اند. • سنگهاي رسوبي: هنگامي به وجود مي ايند که مواد شيميايي حل شده يا ذرات سنگها ، توسط باد، آب و يا توده هاي يخ به صورن لايه لايه به مرور زمان رسوب کرده و جامد مي شوند. • سنگهاي دگرگوني: نيز به سنگهايي گفته مي شود که در اعماق پوسته زمين، تحت حرارت و فشار از نوعي به نوعي ديگر تبديل مي شوند. |
◄ زمين شناسي ساختماني گسلها ، درزه ها | زمين لغزشها | چينه شناسي | طاقديس | ناوديس | دسته درزه ها | تکتونيک | زلزله ◄ سنگ شناسي زمين شناسي آتشفشانها | سنگهاي دگرگوني | سنگهاي كربناته | سنگ شناسي آذرين | سنگهاي آذرين | سنگ هاي رسوبي | ◄ پديده هاي زمين شناسي آبفشانها | گنبدهاي نمکي | گل فشانها | چشمه هاي آهکي ◄ ديرينه شناسي دوران پالئوزئيك | دوران مززوئيك | دوران سنوزوييک | دوران پرکامبرين | دوره اَبردوران پرکامبرين | تريلوبيتها | گراپتوليت ها | گاستروپودها
|